فعالیت تمرین ۳-۴ فیزیک دهم
تمرین ۳-۳ را دوباره ببینید. کار انجام شده توسط ورزشکار روی وزنه برای حالتی حساب کنید که ورزشکار با وارد کردن همان نیروی $$\mathbf{\vec{F}}$$، وزنه را **به آرامی** پایین میآورد (شکل روبهرو). توضیح دهید که در این حالت، چه تفاوتی بین کار انجام شده توسط ورزشکار وجود دارد.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۳-۴ صفحه 59 فیزیک دهم
سلام! این تمرین بر مفهوم **علامت کار** در فیزیک تأکید دارد، که به جهت نیرو و جابهجایی وابسته است. 😊
### ۱. محاسبهی کار در حالت پایین آوردن
در این حالت نیز فرض میکنیم وزنه **به آرامی** (با تندی ثابت) پایین آورده میشود، بنابراین نیروی ورزشکار ($$F$$) هنوز هم برابر با وزن وزنه ($$W$$) است:
$$\mathbf{F = W = 637 \text{ N}}$$ (از تمرین ۳-۳)
**اجزای کار:**
* **نیروی ورزشکار ($$\vec{F}$$):** رو به بالا (برای جلوگیری از افتادن وزنه).
* **جابهجایی ($$\vec{d}$$):** رو به پایین (پایین آمدن وزنه) با مقدار $$\text{0/45 m}$$..
* **زاویه ($$\theta$$):** جهت نیروی $$\vec{F}$$ (رو به بالا) و جهت جابهجایی $$\vec{d}$$ (رو به پایین) **مخالف** یکدیگرند، بنابراین زاویهی بین آنها $$\mathbf{\theta = 180^\circ}$$ است ($$\cos 180^\circ = -1$$).
$$\mathbf{W}_{\text{ورزشکار}} = F d \cos 180^\circ = - F d$$
$$W_{\text{ورزشکار}} = - (637 \text{ N}) \times (0/45 \text{ m})$$
$$\mathbf{W}_{\text{ورزشکار}} = -286/65 \text{ J}$$
* **پاسخ نهایی:** کار انجام شده توسط ورزشکار **$$\text{-286/65 J}$$** است.
### ۲. تفاوت بین کار در دو حالت
| ویژگی | حالت اول (بالا بردن - تمرین ۳-۳) | حالت دوم (پایین آوردن - تمرین ۳-۴) |
| :---: | :---: | :---: |
| **جهت نیروی $$F$$** | رو به بالا | رو به بالا |
| **جهت جابهجایی $$d$$** | رو به بالا | رو به پایین |
| **علامت کار** | **مثبت** ($$\text{+286/65 J}$$) | **منفی** ($$\text{-286/65 J}$$) |
**توضیح تفاوت:**
* **کار مثبت:** در حالت بالا بردن (کار مثبت)، ورزشکار در حال **انتقال انرژی** به وزنه است (تبدیل انرژی شیمیایی بدن به انرژی پتانسیل گرانشی وزنه).
* **کار منفی:** در حالت پایین آوردن (کار منفی)، وزنه در حال انجام **کار روی دستهای ورزشکار** است. در این حالت، ورزشکار در حال **جذب انرژی** از وزنه است (وزنهی در حال پایین آمدن، انرژی آزاد میکند و ورزشکار برای کنترل آن، نیرویی بر خلاف جهت حرکت وارد میکند تا تندی ثابت بماند).